Του Νίκου Σαββάτη

Σε μια δύσκολη εποχή, με την καθημερινότητα των πολιτών να δυσχεραίνεται διαρκώς, καθώς η οικονομική στενότητα φαίνεται να παρατείνεται, η ηθική και οι αξίες αποκτούν πρόσθετη σημασία μέσα στον κυκεώνα των πληροφοριών που διακινούνται καθημερινά. Γενιές και γενιές ανθρώπων έχει απασχολήσει το ζήτημα της ηθικής κατά την πορεία του καθενός στη ζωή, με την έννοιά της να εκλαμβάνεται διαφορετικά από τον καθένα. 

Πολλοί είναι αυτοί που χαρακτηρίζουν ηθικό, εκείνον ο οποίος ακολουθεί απαρέγκλιτα ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς, κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση, με κυριότερες αναφορές στην εντιμότητα, την ευγένεια, τη βοήθεια των αδυνάμων, την τήρηση των κανόνων ευπρέπειας, αλλά και τον σεβασμό των δικαιωμάτων.  

Άλλοι πάλι συνδέουν την ηθική με μια περισσότερο φιλοσοφική προσέγγιση, που προσεγγίζει την κρίση, την αντίληψη και τις πράξεις των ανθρώπων σχετικά με τη διάκριση καλού και κακού, δίκαιου και άδικου. Άλλοι δε χαρακτηρίζουν ηθικό εκείνον που δεν ρέπει προς τη διάπραξη κάθε είδους ποινικών αδικημάτων και ανήθικο αυτόν που εγκληματεί συχνά, εις βάρος των άλλων μελών του κοινωνικού συνόλου. 

Στο ίδιο περίπου πεδίο αναφοράς βρίσκεται και ο όρος αξίες ζωής, οι οποίες έχουν ένα γενικότερο περιεχόμενο με αναφορές στη ίδια τη φύση του ανθρώπου και στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα απλά και δύσκολα ζητήματα που ανακύπτουν. Η αξία εδώ, ως πνευματικό αγαθό, αποτελεί καθοδηγητικό παράγοντα. 

Με την άσχημη τροπή που έχει πάρει η γενικότερη κατάσταση στο τοπικό και παγκόσμιο γίγνεσθαι, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι το αποτέλεσμα ήταν αναπόφευκτο, από τη στιγμή που η ηθική και η αληθινές αξίες ήταν, κατά τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως, στο περιθώριο της κοινωνίας. Για τη διαπίστωση αυτή αρκεί φυσικά και η πιθανολόγηση. Εκείνοι που κινούνταν με κύριο κριτήριο την ηθική, σε όλες τις εκφάνσεις της, μάλλον παραμερίστηκαν. Άλλοι δε χαρακτηρίστηκαν απαξιωτικά ως ηθικολόγοι. Άραγε, οι χρήστες της λέξης αυτής γνωρίζουν το πραγματικό της περιεχόμενο; 

Κρίσιμος, εν προκειμένω, είναι o προσδιορισμός της έννοιας αυτής, ώστε να υπάρξει ξεκαθάρισμα των εννοιών. Επικίνδυνη πολύ ίσως είναι η παρατεταμένη απαξία αυτών που ενεργούν με βάση την ηθική και τις αξίες. Και ας έχουμε καλά υπόψη μας ότι η το οικογενειακό περιβάλλον καθορίζει σχεδόν πάντα τις αρχές του καθενός.