Κώστας Καρυωτάκης – Η ποίηση του Μεσοπολέμου – Η γενιά του ΄20

Ο Κώστας Καρυωτάκης (1896–1928) αποτελεί μία από τις πιο εμβληματικές μορφές της νεοελληνικής ποίησης του Μεσοπολέμου και θεωρείται κεντρικός εκπρόσωπος της λεγόμενης «γενιάς του ’20». Το έργο του σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον ρομαντισμό και τον συμβολισμό προς μια πιο υπαρξιακή, ειρωνική και κοινωνικά ευαίσθητη ποίηση, που αποτυπώνει με οξυδέρκεια την κρίση του σύγχρονου ανθρώπου.

Χαρακτηριστικά της ποίησής του είναι η αίσθηση της ματαιότητας, η πεσιμιστική διάθεση, η σαρκαστική ειρωνεία και η λεπτή αισθητική ευαισθησία. Μέσα από τη γραφή του, ο Καρυωτάκης εκφράζει τη σύγκρουση του πνευματικού ανθρώπου με μια κοινωνία αδιάφορη και μηχανιστική, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει μια βαθιά ανάγκη για καθαρότητα και αλήθεια.

Ανήκει στη σχολή του συμβολισμού, αν και τον ξεπερνά, καθώς ενσωματώνει στοιχεία ρεαλισμού και σατιρικού σχολιασμού της εποχής του. Η γλώσσα του είναι απλή, μουσική, αλλά και αιχμηρή — καθρέφτης ενός κόσμου που έχει χάσει τα ιδανικά του.

Η αυτοκτονία του στην Πρέβεζα το 1928 σφράγισε τον μύθο του ποιητή που δεν άντεξε τη διάψευση και τη μοναξιά, όμως το έργο του παραμένει ζωντανό, συγκινητικό και διαχρονικά επίκαιρο.

---

Δύο χαρακτηριστικά ποιήματα του Καρυωτάκη

1. «Πρέβεζα» (1928)

Θάνατος είναι οι κάργιες που χτυπιούνται
στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια,
θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται
καθώς μπορούν, στα σκοτεινά γραφεία.

Θάνατος είναι οι λεροί, οι ασήμαντοι δρόμοι
με τα λαμπρά τους ονόματα,
θάνατος οι κλητήρες που φωνάζουν
τα ονόματά μας στις δημόσιες υπηρεσίες.

Ένα ποίημα–κραυγή απογοήτευσης και αποξένωσης, όπου η Πρέβεζα γίνεται σύμβολο της στασιμότητας, της φθοράς και της πνευματικής ασφυξίας.

---

2. «Βράδυ» (από τη συλλογή Νηπενθή, 1921)

Κι ήρθες, κι ήσουν το φως που ξεψύχησε,
κι ήσουν το γέλιο που πάγωσε,
κι ήσουν το δάκρυ που κύλησε,
κι ήσουν το όνειρο που χάθηκε.

Στο «Βράδυ» κυριαρχεί η λυρικότητα και η μελαγχολία, η αίσθηση της απώλειας και της φθοράς, χαρακτηριστική του πρώιμου συμβολισμού του Καρυωτάκη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Καρυωτάκης με τον Νίκο Καράκαλο στο Παλαιό Φάληρο, 17 Απριλίου 1925. [Από το αρχείο του Θ. Γ. Καρυωτάκη]. Πηγή: Γ. Π. Σαββίδης κ.ά., “Χρονογραφία Κ. Γ. Καρυωτάκη”, ΜΙΕΤ 1989.

---