της Κλειώς Καριντζαΐδου*

Στη σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας, όπου οι οθόνες, οι υπολογιστές, οι τηλεοράσεις και τα κινητά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών από πολύ μικρή ηλικία, έχει ενισχυθεί έντονα η ανησυχία από πλευράς γονέων, εκπαιδευτικών και ειδικών, ότι με την ανεξέλεγκτη χρήση τους αυξάνονται δραματικά τα σημάδια της αποκοινωνικοποίησης, της ανθρώπινης κοινωνικής αποσύνδεσης, ενώ παράλληλα προκαλούνται ποικίλες επιπτώσεις σωματικές, μαθησιακές, ψυχολογικές.

Η συνεχής κι εξακολουθητική έκθεση των παιδιών στις οθόνες – παρακολουθούν βίντεο, επικοινωνούν μέσω εφαρμογών ή παίζουν video games – δημιουργεί φαινομενικά την ψευδαίσθηση της σύνδεσης με άλλους, περιορίζοντας την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους, αφού στην πραγματικότητα απομονώνονται από τον φυσικό κόσμο.

Η φυσική επαφή, η συναισθηματική ανταλλαγή μειώνονται δραματικά, τείνουν να εκλείπουν καθώς αντικαθίστανται από οθόνες, που δεν προσφέρουν την ίδια δυναμική κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Το φαινόμενο της αποκοινωνικοποίησης εισβάλλει σταδιακά κι αθόρυβα στη ζωή των παιδιών.

Τα παιδιά προτιμούν την μοναχική χρήση μιας συσκευής αντί για παιχνίδι με φίλους.

Αποφεύγουν συνειδητά την άμεση και ουσιαστική κοινωνική επαφή, αποσυνδέονται επικοινωνιακά με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους, με αποτέλεσμα, με τον καιρό, να αναπτύσσονται ενδεχόμενα αισθήματα μοναξιάς, άγχους ή ακόμα και κατάθλιψης, γεγονός που οδηγεί μακροπρόθεσμα σε σοβαρές συνέπειες για την ψυχική και συναισθηματική υγεία των παιδιών.

Γονείς κι εκπαιδευτικοί, οφείλουν:

να συνδράμουν στη σωστή διαχείριση της τεχνολογίας,

την επιτυχημένη ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία και την ανθρώπινη επαφή,

να φροντίζουν για τη θέσπιση ορίων στη χρήση οθόνης, ανάλογα με την ηλικία,

να επενδύουν στην ενίσχυση της ανθρώπινης επαφής και να την ενθαρρύνουν, προσφέροντας περισσότερο χρόνο για συμμετοχή σε εξωτερικές κοινωνικές δραστηριότητες, συλλογικά αθλητικά παιχνίδια με φίλους και οικογένεια, που προάγουν τη συνεργασία και καλλιεργούν την ενσυναίσθηση, μαθαίνοντας τα παιδιά να χρησιμοποιούν τις οθόνες με τρόπο παραγωγικό και όχι παθητικό.

Το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση του σύγχρονου αυτού προβλήματος της υπερβολικής χρήσης της οθόνης, ενσωματώνοντας την ψηφιακή τεχνολογία με παιδαγωγικά ορθό τρόπο, ώστε οι μαθητές να μην συνδέουν τις οθόνες αποκλειστικά με την ψυχαγωγία, εντάσσοντας μαθήματα σχετικά με την ασφαλή, υγιή και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου, συζητώντας για τις επιπτώσεις της υπερέκθεσης, ενημερώνοντας τους γονείς για τους κινδύνους και τους τρόπους ελέγχου στο σπίτι και τέλος, παρέχοντας συμβουλευτική υποστήριξη, παρουσία ψυχολόγου ή κοινωνικού λειτουργού στο σχολείο, για παρέμβαση σε περιπτώσεις εθισμού.

Ως πρακτικές δράσεις προτείνονται:

η καθιέρωση χώρων ή ωρών χωρίς χρήση κινητού,

η ενίσχυση φυσικής δραστηριότητας,

η προώθηση εικαστικών, θεάτρου και άλλων δημιουργικών δράσεων ως εναλλακτική στην οθόνη,

αλλά και προγράμματα που περιλαμβάνουν σχολικές καμπάνιες (π.χ «Μία μέρα χωρίς οθόνες»), με στόχο τον περιορισμό της εξάρτησης από αυτές.

• Η Κλειώ Καριντζαΐδου είναι Παιδαγωγός, Βρεφονηπιοκόμος