Un Simple Accident («It Was Just an Accident») ταινία του Jafar Panahi, που βραβεύτηκε με τη Χρυσή Χρυσά Φοίνικα στο Φεστιβά Καννών του 2025.

Η ταινία “Ένα απλό ατύχημα”, του Jafar Panahi, που έγραψε το σενάριο και τη σκηνοθέτησε πυροδοτεί μια σειρά γεγονότων με ηθικά διλήμματα.

Ένας πρώην κρατούμενος πιστεύει πως αναγνωρίζει τον βασανιστή του σε έναν πελάτη στο συνεργείο του, τον απαγάγει έξαλλος και αποφασισμένος να τον σκοτώσει.

Όμως, δεν είναι βέβαιος αν είναι πράγματι αυτός. Αναζητά άλλους που έχουν βασανιστεί κι εκεί μπλέκεται το κουβάρι. Το θύμα μπορεί να μετατραπεί σε θύτη;

Το φιλμ γυρίστηκε χωρίς επίσημη άδεια από τις ιρανικές αρχές, γεγονός που έχει την αξία του.

Ο Τζαφάρ Παναχί καταγγέλει την “απρόσωπη” εξουσία που βασανίζει με μια “εκκωφαντική” λογική. “Αν σε βασανίζουμε δίκαια, καλώς το κάνουμε γιατί αυτή είναι η θεϊκή επιταγή. Αν σε βασανίζουμε από λάθος, ε τότε ο Θεός θα σε δικαιώσει στον Παράδεισο”.

H αίσθηση του ηθικού διλήμματος είναι ισχυρή: δεν πρόκειται για απλή δράση αλλά για σύγκρουση συνειδήσεων. Ποιος έχει το δικαίωμα να αποδώσει δικαιοσύνη; Έχει νόημα η εκδίκηση ή η συγχώρηση;

Κεντρικό δίλημμα του πρωταγωνιστή: να εκδικηθεί ή να συγχωρέσει;

Το ερώτημα αυτό είναι και πολιτικό και υπαρξιακό: σε ένα καθεστώς που δεν αποδίδει δικαιοσύνη, ποια είναι ηθική πράξη; Η τιμωρία με τα ίδια μέσα ή η υπέρβαση της βίας;

Ο Παναχί μετατρέπει το ατομικό σε συλλογικό, όλοι οι Ιρανοί πολίτες είναι σαν τον ήρωα: κουβαλούν τραύματα χωρίς θεσμική δικαίωση.

Το πλαίσιο της ταινίας είναι βαθιά πολιτικό, καθώς καταδικάζει τον καταπιεστικό μηχανισμό της θεοκρατικής εξουσίας.

Η αφήγηση συνδυάζει χαρακτηριστικά του θρίλερ αλλά και του κοινωνικού κινηματογράφου.

Ο τρόπος που ξεκινά η ταινία, οι συμβολισμοί απαιτούν την προσοχή και την υπομονή του θεατή, που όμως στο τέλος αποζημιώνεται από μια σπουδαία στην εξέλιξή της ταινία.

Η ταινία λειτουργεί ως καθρέφτης: ένα γεγονός με καθαρή αρχική αφετηρία («το ατύχημα») λειτουργεί ως πυρήνας για να εξετάσει το πώς η καταστολή, η φυλακή, η έλλειψη ελευθερίας αφήνουν ανεξίτηλο αποτύπωμα όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στις προσωπικές τους σχέσεις. Η δύναμη της ταινίας δεν έγκειται σε μεγαλειώδη εφέ αλλά σε μικρές στιγμές, στην ένταση που παγιώνεται μέσα στη σιωπή, στο βλέμμα, στο «μπορώ ή δεν μπορώ» της επαφής ανάμεσα στον θύτη και το θύμα.

Είναι έργο ενός από τους κορυφαίους Ιρανούς σκηνοθέτες, που έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασής του (ποινές, λογοκρισία) και η ταινία ενσωματώνει αυτήν την προσωπική ιστορία στο ίδιο της το σχήμα, σύμφωνα με τη Le Monde.

«Un Simple Accident» είναι μία από τις πιο ώριμες, χειρουργικές εργογραφίες του Panahi, όχι επειδή επινοεί νέα κινηματογραφικά μοτίβα, αλλά επειδή ενώ χρησιμοποιεί τα εργαλεία του -υποβλητική ατμόσφαιρα, ηθοποιούς που δεν «κραυγάζουν», αβέβαιες καταστάσεις- καταφέρνει να μας πει κάτι πολύ ισχυρό για τη σύγχρονη Ιρανική πραγματικότητα και, ταυτόχρονα, για την ανθρώπινη ανάγκη για δικαιοσύνης και ελευθερία.

Η ταινία «Ένα απλό ατύχημα» είναι πυκνή σε συμβολισμούς και υπόγειες αναφορές. Τα βασικά της θέματα-κλειδιά διαπερνούν όλη τη φιλμογραφία του Παναχί (όπως Taxi Tehran, 3 Faces, Offside) αλλά εδώ αποκτούν πιο σκοτεινό και εσωτερικό χαρακτήρα.