΄Εχουμε χάσει το ίδιο το νόημα της ύπαρξης

του Νίκου Παπανικολάου

Η περιφρόνηση του άλλου χρώματος, της άλλης κουλτούρας, του άλλου πόνου, γεννιέται πρώτα από την ανάγκη να μην νιώσουμε. Να μην μπει ο ξένος στη σφαίρα της ευθύνης μας. Να παραμείνει άλλος, για να μπορούμε να τον αγνοούμε χωρίς ενοχές. Έτσι, ένα παιδί που λιμοκτονεί στην Αιθιοπία, μια μάνα που θάβει το παιδί της στη Δυτική Όχθη, ένας πρόσφυγας από τη Μιανμάρ που τρέμει στο χιόνι, δεν είναι άνθρωποι· είναι είδηση. Φόντο. Θόρυβος. 

Στον δυτικό κόσμο, μαθαίνουμε να μετράμε την ανθρώπινη ζωή με κριτήρια γεωγραφίας. Ένας θάνατος στις ΗΠΑ είναι τραγωδία, 65.000 χιλιάδες στην Παλαιστίνη δεν είναι γενοκτονία, είναι στατιστική. Ο Τρίτος Κόσμος είναι μακριά. Βολικά μακριά. Σαν ένας καθρέφτης που δεν τον κοιτάμε ποτέ, γιατί φοβόμαστε τι θα δούμε. Ίσως γιατί μέσα στον πόνο των ξεχασμένων αναγνωρίζουμε τη δική μας ενοχή. 

Στο Κονγκό, μικρά παιδιά δουλεύουν σε ορυχεία κοβαλτίου για να φορτίζουν τα κινητά μας.

Στο Αφγανιστάν, οικογένειες ανταλλάσσουν τα παιδιά τους για λίγο αλεύρι.

Στην Υεμένη, οι μανάδες μαγειρεύουν φύλλα δέντρων για να ξεγελάσουν την πείνα. Κι εμείς, απλώς κάνουμε scroll. 

Η αδιαφορία για τη ζωή του άλλου είναι τελικά αδιαφορία για τη ζωή γενικά.

Όταν σταματάμε να πονάμε για τον διπλανό, όταν ο φόβος και η βία δεν μας σοκάρουν πια, όταν η διαφορετικότητα μας τρομάζει και μας κάνει εχθρικούς, έχουμε κιόλας χάσει κάτι βαθύτερο από την ανθρωπιά· έχουμε χάσει το ίδιο το νόημα της ύπαρξης. 

Δεν είναι η φτώχεια ή η βία που καταστρέφουν τον κόσμο. Είναι η απουσία βλέμματος. Η απουσία της μικρής, ανείπωτης πράξης φροντίδας. Το τεντωμένο χέρι που δεν φτάνει ποτέ. Το βλέμμα που δεν σηκώνεται. Η σιωπή μας. 

Ίσως τελικά δεν μας σώσουν οι μεγάλοι λόγοι, αλλά μια απλή αναγνώριση: ότι δεν υπάρχει εγώ χωρίς εσύ. Κι ότι κάθε ζωή που σβήνει αθόρυβα, αφήνει πίσω της ένα κομμάτι από τη δική μας. 

Αφρική 

1. Σουδάν 

• Από τον Απρίλιο του 2023 μαίνεται εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στον στρατό και τις παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF). 

• Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους, ενώ πολλοί υποσιτίζονται ή πεθαίνουν από την πείνα. 

• Πόλεις όπως η Ομντουρμάν και το Χαρτούμ έχουν μετατραπεί σε ερείπια. 

2. Νιγηρία 

• Η βορειοανατολική περιοχή της χώρας πλήττεται από την τρομοκρατική δράση της Boko Haram και του ISWAP (Ισλαμικό Κράτος Δυτικής Αφρικής). 

• Πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, ενώ η ανασφάλεια εμποδίζει την πρόσβαση σε τρόφιμα και ιατρική βοήθεια. 

3. Αιθιοπία (Τιγκράι) 

• Αν και η συμφωνία ειρήνης υπογράφηκε το 2022, η περιοχή Τιγκράι συνεχίζει να βιώνει ανθρωπιστική κρίση με ελλείψεις σε τρόφιμα, φάρμακα και βασικά αγαθά. 

• Πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Αιθιοπία έχουν ανάγκη από επισιτιστική βοήθεια. 

4. Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 

• Συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και αντάρτικων ομάδων (π.χ. M23) προκαλούν μαζικούς εκτοπισμούς πληθυσμών. 

• Οι διατροφικές ελλείψεις είναι εκτεταμένες, ιδίως στις ανατολικές περιοχές. 

5. Σομαλία 

• Αντιμετωπίζει παρατεταμένη ξηρασία και ένοπλες συγκρούσεις με την τρομοκρατική οργάνωση Al-Shabaab. 

• Πάνω από 6 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση επισιτιστικής ανασφάλειας. 

Ασία 

1. Υεμένη 

• Ο πόλεμος ανάμεσα στους Χούθι και την κυβέρνηση (υποστηριζόμενη από τη Σαουδική Αραβία) συνεχίζεται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία. 

• Ο ΟΗΕ τη χαρακτηρίζει ως μία από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις παγκοσμίως. 

• Πάνω από 17 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, ενώ εκατομμύρια παιδιά κινδυνεύουν από οξύ λιμό. 

2. Αφγανιστάν 

• Μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία, η οικονομία έχει καταρρεύσει. 

• Ο πληθυσμός υποφέρει από ακραία φτώχεια, με περισσότερους από 23 εκατομμύρια να αντιμετωπίζουν σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια. 

3. Μιανμάρ (Βιρμανία) 

• Από το πραξικόπημα του 2021, η χώρα βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ στρατιωτικού καθεστώτος και ένοπλων ομάδων. 

• Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, ενώ η πρόσβαση σε τροφή και ιατρική περίθαλψη είναι περιορισμένη.